Gálddoaivvi meahcceguovllu ja Sámmotjeakki-Vadjotjeakki jekkiidsuodjalanguovlu dikšun- ja geavahanplána

Meahcceguovlolága (62/1991) geatnegahttima vuoðul Meahciráððehus lea dahkan Gálddoaivvi meahcceguovllu dikšun- ja geavahanplána, mainna figgat seailluhit meahcceguovllu hámi, dorvvastit luondduealáhusaid ja sámekultuvrra sihke luonddu máŋggabealat geavaheami ja dan eavttuid ovddideami. Gálddoaivvi meahcceguovllu plánain oktasaèèat lea ráhkaduvvon Sámmotjeakki–Vadjotjeakki dikšun- ja geavahanplána, mii boahtá meahcceguovllu rájá vuostá.

Plána sisdoallu lea èuovvovaš: ovdal áitosaš ovdanbuktima muitaluvvo oanehaèèat fáddabiire duogážis ja vuolggaèuoggáin. Dát áššit leat muitaluvvon guovlluide dahkkojuvvon vuoððoèielggadusain. Plána mihttomearit ja doaimmat gusket sihke meahcceguovllu ja jekkiidsuodjalanguovllu, jus ii daddjo eará láhkai.

Meahcceguovllu ja jekkiidsuodjalanguovllu dikšuma ja geavaheami èuovvumii bissovažžan oaivvilduvvon mearrádusaid sadjái evttohit bissovaš proseassa. Dát mearkkaša dan, ahte plána galgá dárkkistit 10–15 jagi gaskkaid dahje dávjjibutge ja dát dárkkistus galgá dahkkojuvvot oassálasti plánema vuoððojurdaga vuoðul. Goittotge plána vuoððolinnját – dego ovdamearkkadihte avádastin ja eanageavaheami stivren, mii vuoððuduvvá dasa – lea oaivvilduvvon nu bissovaš mearrádussan go vejolaš.

Plána vuoððun leat lágat ja ásahusat. guovllu luonddu ja ávkkástallama vuoððoèielggadusat, meahccefitnamat, Meahciráððehusa bargoveaga guovllu dikšumis èoggon vásáhusat, dieðut ja meahcceguovlluide dahkkojuvvon ovddit dikšun ja geavahanplánat, èanusjoavkkuin boahtán oainnut sihke báikkálaš olbmuin ja vánddardeaddjiin boahtán máhcahat.

Gálddoaivvi meahcceguovlu lea stuorámus Suoma 12 meahcceguovllus. Dan viidodat lea sullii 295 000 hektára. Suoma stuorámus jekkiidsuodjalanguovllu, mii boahtá Gálddoaivvi meahcceguovllu, viidodat lea 52 270 hektára. Dát guokte guovllu ovttas Norggabeale guovlluiguin lea sullii bealle miljon hektára viidosaš geainnohis oppalašvuohta.

Meahcceguovlu ja jekkiidsuodjalanguovlu gullet ollásit sápmelaèèaid ruovttuguvlui ja dat leat maiddái laktojuvvon Natura 2000 -suodjalanfierpmádahkii. Gálddoaivvi meahcceguovlu (FI 1302002) -nammasaš Natura-guovlu boahtá Gálddoaivvi meahcceguovllus, gos ollášuhttinvuohkin lea meahcceguovloláhka, Sámmotjeakki–Vadjotjeakki jekkiidsuodjalanguovllus, gos ollášuhttinvuohkin lea luonddusuodjalanláhka sihke Turubuolžža guovllus, mii gullá buolžžaidsuodjalanprográmmii. Eurohpá uniovnna kommišuvdna dohkkehii guovllu loahpalaèèat EU:a suodjalanfierpmádahkii luonddudirektiivva vuoðul 22.12.2003.

Guovlu lea luondduealáhusaid hárjeheaddjiide ja báikegottálaèèaide dehálaš boazodoallo-, meahccebivdo-, guollebivdo-, lubmen- ja áhpášmuhttinguovlu. Guovllus guoðohit bohccuideaset Gálddoaivvi, Njávdáma ja Muttošjávrri bálgosat. Oassi guovllus gullá nuortalašguvlui.

Olgobáikegottálaš áhpásmuhttingussiin guovllus johtet geasi áigge iešdoaimmalaš vánddardeaddjit ja guollebivdit. Guovllu davvenuortaoasis lea Èeavetjávrri–Buobmágavánddardanbálggis, Anárašbálggis ja Sámibálggis. Dálvit guovllu èaða mannet skohtermáðijat ja dat buktet èaðajohttiid guvlui. Guovllus leat guhtta ávdinstobu, maid Meahciráððehusa fuolaha ja njeallje Villi Pohjola láigostobu.